ӘЛЕУМЕТТІК ЖЕЛІДЕГІ СТАТУСТАРҒА СӘЙКЕС СТУДЕНТТЕРДІҢ МАҒЫНАЛЫҚ-ӨМІРЛІК БАҒДАРЛАРЫН ЗЕРТТЕУ

Г.Ғ. Паримбай; М.М. Досанова; А.Ш. Баймахова

doi:10.55956/ZQKP8126

Авторлар

DOI:

https://doi.org/10.55956/ZQKP8126

Тірек сөздер:

мағыналық-өмірлік бағдар, әлеуметтік желідегі статус, Инстаграм әлеуметтік желісі, жастар, әлеуметтену

Аңдатпа

Мақала әлеуметтік желілердің қазіргі жастар өмірінің құндылық бағдарлары мен мағыналарын қалыптастырудағы әсерін зерттеуге бағытталған өзекті тақырыпқа арналған. Бұл мақалада студенттердің «Инстаграм» әлеуметтік желісіндегі статустарының мағыналық-өмірлік бағдарлары мен олардың құрылымдық мағынасын зерттеу нәтижелері келтірілген; қыздар мен ұлдардың өмірлік бағдарлардағы ұқсастықтары мен айырмашылықтары және әлеуметтік желідегі статустарын құрылымдық мағынасына сай таңдау ерекшеліктері қарастырылған. Зерттеу жұмысы негізінде студенттік топтарда «Мағыналық-өмірлік бағдарлар» шкаласы негізінде «Өмірлік мақсаттар» және «Бақылау локусы – Мен» шкаласы бойынша айтарлықтай айырмашылықтар анықталды. Зерттеу нәтижелеріне сәйкес қыздар – ұлдармен салыстырмалы түрде өз өмірлерін мағыналы деп санайды, болашағын жоспарлайды, өздерін өз өмірінің қожайыны деп есептейді. Ал ұл балалар – өз өмірінің мағыналарын салыстырмалы түрде аз деңгейде анықтайды және болашаққа мақсат қоюға бейім емес, сондай-ақ мақсатты жүзеге асыру өздеріне тым аз мөлшерде тәуелді деп санайды. Мақалада әлеуметтік желідегі статустардың өмірлік бағдарлардың мағыналық жағымен өзара байланысының корреляциялық талдауы ұсынылады. «Көшбасшылыққа/беделге ұмтылу» статусын таңдайтын жастарда мағыналық-өмірлік деңгейі төмен екендігі анықталды, олардың болашақтағы мақсаттары мейлінше беделділікке және көшбасшылыққа байланысты, сондықтан өз-өзіне үміт арту деңгейі төмен екендігі байқалады. Зерттеу нәтижесінде, ұл балалар мақсатты таңдау үшін жоғары жауапкершілікті алуға дайын еместігін байқатты, десе де көбінесе «Достық құндылығы/эмпатия» мағынасындағы статусты таңдайды. «Махаббат/сүйікті адам» статусын таңдаған ұлдар мен қыздар өмір процесін, оның тиімділігін жақын адамымен, онымен қарым-қатынасымен тығыз байланыстырады. «Материалдық тәуелсіздікке ұмтылу» статусын таңдаған қыздар өз өмірінің толыққанды қожайындары болып табылады, өз қалауы бойынша өз өмірін құра алады, ал болашақта олардың мақсаттары материалдық тәуелсіздікпен байланысты.

Библиографиялық сілтемелер

1. Хайбулаева, А.Г. Динамика ценностных и смысложизненных ориентаций молодежи в полиэтнической образовательной среде [Текст]: автореф. дис. … канд. психол. наук / А.Г. Хайбулаева. – Махачкала: Дагестанский гос. Ун-т, 2015. – 24 с.

2. Насраддин, Е.М. Структура и динамика ценностно-смысложизненных ориентаций студентов педагогического вуза (на материале Салахаддин и Дахук университета Курдистана – Ирака) [Текст]: автореф. дис. … канд. психол. наук / Е.М.Насраддин – Москва: Московский педагогический гос. ун-т, 2010. – 28 с.

3. Осипов, Ф.М. Формирование профессионально значимых смысложизненных ориентаций будущих психологов [Текст]: автореф. дис. … канд. психол. наук / Ф.М. Осипов – Нижний Новгород, 2015. – 25 с.

4. Кленова, М.А. Смысложизненные ориентации и социальное самочувствие молодежи [Текст] М.А. Кленова // Известия Саратовского ун-та. Серия: Философия. Психология. Педагогика. 2016. № С. 79–84.

5. Князева, Т.Н. Особенности ценностных и смысложизненных ориентаций студентов-будущих психологов [Текст] / Т.Н. Князева, А.Р. Масалимова, М.Б. Батюка // Вестник Мининского университета. 2016. №2. URL: https://vestnik.mininuniver.ru/jour/article/view/216 (дата обращения: 06.01.2023).

6. Михайлюк, А.Н. Особенности смысложизненных ориентаций молодых людей – представителей различных неформальных объединений [Текст] / А.Н. Михайлюк // Саратовский психологический вестник. 2010. №3. С. 26–30.

7. Мальгина, А.В. Смысложизненные ориентации в разных жизненных ситуациях [Текст]: автореф. дис. … канд. психол. наук / А.В. Мальгина. – Санкт-Петербург, 2015. – 26 с.

8. Безбогова, М.С. Социальные сети как фактор формирования социальных установок современной молодежи [Текст]: автореф. дис. … канд. психол. наук / М.С. Безбогова. – Москва, 2017. – 25 с.

9. Шаповаленко, А.А. Психологическая суверенность личности в интернет-среде (на примере студентов-участников социальной сети Инстаргам) [Текст]: автореф. дис. … канд. психол. наук / А.А. Шаповаленко. – Москва, 2016. – 25 с.

10. Загутин, Д.С. Влияние социальных сетей на социализацию молодежи: интенсивность, уровни, последствия [Текст] / Д.С. Загутин, А.А.Степанова // Образование. Наука. Инновации. 2015. №1 (39). С. 111–116.

11. Самсонова, Н.Н. Взаимосвязь интернет-коммуникаций и социального поведения молодежи[Текст]: автореф. дис. … канд. психол. наук / Н.Н. Самсонова. – Москва, 2018. – 27 с.

12. Вебер, М. Основные понятия стратификации [Текст] / М.Вебер // Социологические исследования, 1994. № 5. – С. 147–156. Режим доступа: http://www.umk.virmk.ru/study/UDISCIPLINA/U-posob/Veber_2.htm.

13. Ананьев, Б.Г. Человек как предмет познания [Текст] / Б.Г. Ананьев. – СПб.: Питер, 2001. – 288 с. (Серия «Мастера психологии»).

14. Marwick, A. Status Update – celebrity, publicity and branding in the social media. L., Yale University Press, 2013. Р.126.

15. Мерзлякова, В.Н. Репрезентация статуса пользователей социальных сетей – язык, опыт, стратегии [Текст] / В.Н. Мерзлякова // Вестник РГГУ. Серия: история. Филология. Культурология. Востоковедение. 2016. № 2 (11). С. 148–157.

16. Леонтьев, Д.А. Тест смысложизненных ориентаций (СЖО) [Текст] / Д.А. Леонтьев – 2-е изд. – М.: Смысл, Серия: Психодиагностическая серия, 2006. – 22 с.

ӘЛЕУМЕТТІК ЖЕЛІДЕГІ СТАТУСТАРҒА СӘЙКЕС СТУДЕНТТЕРДІҢ МАҒЫНАЛЫҚ-ӨМІРЛІК БАҒДАРЛАРЫН ЗЕРТТЕУ